U bent hier: Home  > Acties & instrumenten  > Andere acties

Zomeruniversiteit voor vrouwen in informatica, Bremen, Duitsland

’Informatica Feminale’ doorbreekt de mannelijke universiteitscultuur in informatica

Het dalend aantal vrouwelijke informaticastudenten laat ook onze Duitse collega’s niet los. Enkele vrouwelijke computerspecialisten sloegen de handen in elkaar en lanceerden ’Informatica Feminale’, een project van de Universiteit van Bremen dat sleutelt aan het lessenpakket, de leermethodes en het imago van informaticastudies. Centraal in het project staat de veertiendaagse ’Zomeruniversiteit’, een academisch cursuspakket informatica voor en door vrouwen.

Waarom zijn informaticastudies zo onaantrekkelijk voor meisjes? ’Informatica Feminale’ (1) zoekt het antwoord in de studiecultuur: vrouwelijke informaticadocenten zijn vaak onzichtbaar, het vakkenpakket en de onderzoeksthema’s worden overwegend door mannen samengesteld en structurele informele voorwaarden belemmeren de promotie van vrouwelijk academisch personeel in informatica. Om een ’ommezwaai’ te bewerkstelligen organiseert de Universiteit van Bremen jaarlijks ontmoetingen tussen vrouwelijke informaticadocenten en een veertiendaagse Zomercursus, waar vrouwelijke informaticastudenten uitsluitend les krijgen van vrouwelijke computerspecialisten.

’Informatica Feminale’ vertrekt van de drie institutionele doelstellingen van een universiteit: de uitbouw van een cursuspakket, de opleiding van studenten en de promotie van de academische staf aan de hand van universitair onderzoek. Dit academisch drieluik wordt in het ’Informatica Feminale’ project omgezet in drie actieterreinen: discussies onder vrouwen over de inhoud en de definitie van het vakkenpakket, een zomercursus voor vrouwen in informatica en bijkomende opleiding voor het vrouwelijk academisch personeel.

Experimentele ontmoetingsplaats

Van 6 tot 17 september kwamen informaticastudentes en -docentes in het Duitse Bremen samen voor de zevende aflevering van de Zomeruniversiteit Informatica. Twee weken lang kregen de deelneemsters uitsluitend les van vrouwelijke professoren en computerspecialisten. Het cursusaanbod omvatte zowel gespecialiseerde opleidingsonderdelen informatica van universitair niveau als basisopleidingen en vakken uit de genderstudies. De deelneemsters kwamen hoofdzakelijk uit universitaire informaticaopleidingen, maar ook uit andere disciplines of uit de praktijk (lesgeefsters informatica, vrouwen die een informaticajob uitoefenen, vrouwen die willen herintreden in een informaticajob).

Tijdens de Zomeruniversiteit van Bremen werd ook gebrainstormd over de hervorming van de universitaire opleiding vanuit een vrouwelijk perspectief. De seminaries en workshops vormen een proefterrein voor het uittesten van nieuwe leermethodes en voor de uitbouw van een nieuwe inhoud voor de universitaire informaticaopleidingen. Zo vertrekken sommige cursussen van een ’project georiënteerde’ aanpak, waarin de studentes samenwerken rond een klein project en de opleidingsonderdelen worden afgewerkt volgens de verschillende taken van het project. De structuur en voorstelling van de verschillende opleidingsonderdelen gebeurt op de Zomeruniversiteit niet volgens de traditionele opdeling in theoretische, technische, praktische en toegepaste informaticavakken, maar via een ’subject georiënteerde’ aanpak, die vertrekt van actuele toepassingsgebieden van informatica. Ook feministische vraagstukken zoals de effecten van informatietechnologie op vrouwen zijn in het programma van de Zomeruniversiteit opgenomen (2).

Is ’women only’ contraproductief?

Informatica feminale’s concept ’vrouwen leren vrouwen’ is volgens heel wat studies contraproductief (3). Vrouwelijke studenten hebben immers niet het gevoel dat ze speciale hulp nodig hebben. Toch bezoeken jaarlijks ruim 200 studentes de Zomeruniversiteit (4). De deelnemende vrouwen willen de al te mannelijke studiecultuur doorbreken, door de sfeer te veranderen en de klemtonen in het onderzoek te verleggen. Ze zijn zich bewust van hun minderheidspositie en zijn op zoek naar contacten om hun ervaringen uit te wisselen. Het interessante en actuele cursusaanbod is volgens de organisatrices echter de belangrijkste reden van hun succes.

"De zomercursus voor vrouwen was voor mij belangrijker dan de meeste vakken in mijn informaticastudie", zo schrijft een jonge informaticastudente in een evaluatieformulier. Wat missen vrouwelijke studentes in hun informaticaopleiding? Wat zijn de specifieke vrouwelijke aspecten van informatica? Bestaat er zoiets als vrouwelijke software engineering? Het zijn veelgestelde vragen waarop tijdens de Zomeruniversiteit naar een antwoord wordt gezocht. De evaluatie van de Zomeruniversiteit werpt een licht op de onzichtbare aspecten van de ’al te mannelijke’ studiecultuur in universitaire informaticaopleidingen:

• Docentes zijn niet het niet gewend uitsluitend les te geven aan een vrouwelijke groep studenten en studentes hebben niet vaak uitsluitend vrouwelijke professoren en vrouwelijke collega-studenten.
• Docentes voelen een grotere druk om de kwaliteit van hun lessen op te drijven, vanwege hun functie als rolmodel en de in hun ogen kritischere vrouwelijke studentes.
• Studentes geven aan dat ze voor het eerst de kans kregen om zich uitsluitend op informatica te concentreren, zonder zich telkens te moeten verantwoorden.
• Heel wat studentes verwelkomen het aanbod van een basisopleiding programmeren. In hun traditionele informaticaopleiding wordt die basiskennis als ’gekend’ verondersteld en heel wat vrouwelijke studenten voelen hier een achterstand t.o.v. hun mannelijke collega-studenten.

Besluit

’Women only’ initiatieven worden ook in Duitsland op heel wat scepticisme en emotionele reacties onthaald. Toch slaagt het initiatief van de Universiteit van Bremen erin de zichtbaarheid van vrouwen op alle niveaus van informatica te vergroten en sinds 2001 kunnen studentes die de Zomeruniversiteit bezochten de afgelegde vakken in hun ’traditioneel’ academisch curriculum opnemen. Afgelopen zomer vond het initiatief ook navolging in twee andere Duitstalige universiteiten: het ’Sommerstudium’ van de Universiteit van Freiburg (Duitsland) (5) en het ’Ditact_women’s IT summer studies’ van de Universiteit en de Hogeschool van Salzburg (Oostenrijk) (6). Al viel ’Informatica Feminale’ zeven jaar geleden als een steen in het water, het project vormde cirkels en met iedere cirkel wordt de zichtbaarheid van vrouwen in computerwetenschappen vergroot.

Lize De Clercq
Oktober 2004

Forum de l'article