U bent hier: Home  > Acties & instrumenten  > Ada’s acties

Meer dan alleen kennis

Volg een informaticacursus en overwin je computerangst

Het volgen van een informaticacursus vermindert de angst voor computers en geeft vrouwen meer zelfvertrouwen. Dit en nog veel meer blijkt uit het kleinschalige onderzoek dat Ada recentelijk verrichtte onder de deelneemsters van de informatica Senso workshops.

De Senso workshops zijn allereerst gericht op het aanleren van bepaalde vaardigheden [1], maar het Ada netwerk vroeg zich ook af welke positieve bijkomende effecten dergelijke initiatieven opleveren. Gebeurt er naast het aanleren van informaticavaardigheden ook iets met de houding van de deelneemsters ten opzichte van de computer? Zijn ze minder angstig, geïnteresseerder of zelfverzekerder na de cursus?

Ada zocht het uit, want als je iets leert zonder er plezier aan te beleven, zonder dat het je aanspreekt of vertrouwen in hebt, is de kans groot dat je vroeg of laat een andere weg inslaat. Of iets in de smaak valt of niet is immers enorm bepalend voor het doorzettingsvermogen en de toekomstige opleidingen die mensen daarna zullen volgen.

Vragenlijst

Op basis van hedendaagse theorieën over “houdingen ten opzichte van de computer” werden twee versies gemaakt van een vragenlijst [2]. Ada liet de ene vragenlijst invullen voor de cursus en de andere erna, zodat kon worden gezien of de houdingen van de deelneemsters veranderd waren.

In de korte versie van de vragenlijst komen de drie belangrijkste aspecten aan bod: het vertrouwen in de eigen vaardigheden, de angst voor de machine en het plezier om met een computer te werken. In de lange versie van de vragenlijst komen deze drie aspecten terug, plus een aantal andere, met name de visie op het nut van technologie (en de angst voor een extreme ‘technologisering’ van de maatschappij) en de vraag of er een verschil is tussen mannen en vrouwen in hun mogelijkheid om computers te begrijpen en te beheersen. De deelneemsters hebben de vragenlijst een eerste keer ingevuld tijdens de eerste workshop en een iets andere versie van de vragenlijst tijdens de laatste workshop. De vragenlijst was steeds anoniem om de eerlijkheid van de antwoorden te garanderen.

Korte cursus

Als eerste hebben we de korte Senso workshops getest die georganiseerd worden door het opleidingscentrum Atel in Antwerpen. Deze workshops duren minder dan een week en het publiek heeft doorgaans weinig opleiding gehad. In deze groepen is de korte versie van de vragenlijst gebruikt die bestond uit zes vragen. De gemiddelde leeftijd van de ondervraagde personen was 51 jaar. In totaal werden bruikbare gegevens verzameld van 47 vrouwen en 6 mannen.

Voorafgaand aan de cursus hebben de cursisten een eerste vragenlijst ingevuld, waarin gevraagd werd om aan te geven in hoeverre ze het eens waren met drie soorten stellingen: stellingen die te maken hebben met hun interesse voor informatica (bijvoorbeeld: “Ik werk graag op de computer.”), stellingen over hun angst wanneer ze een computer gebruiken (bijvoorbeeld: “Ik voel me slecht op mijn gemak wanneer ik een computer moet gebruiken.”) en stellingen over hoe ze hun eigen computervaardigheden zien (bijvoorbeeld: “Ik ben echt een nul op het gebied van computers). In dit stadium, voordat de deelnemers het toetsenbord ook maar met één vinger aangeraakt hadden, kwamen de volgende resultaten naar voren: de mensen die deelnemen aan de cursus zijn niet echt angstig en ze vinden informatica leuk [3]. Hun eigen vaardigheden schatten ze in als gemiddeld, niet goed en niet slecht.

Als je de verbanden [4] bekijkt tussen deze drie factoren, dan vallen de volgende logische verbanden op: de meest nerveuze mensen zijn ook onzekerder over hun vaardigheden en voelen minder voor computers. De vaardigheden en waardering gaan hand in hand.

Geen enkele van deze drie factoren kent een verband met de sekse (maar de testgroep is natuurlijk niet erg groot). Als je echter naar leeftijd kijkt, valt op dat hoe ouder de deelnemers zijn, hoe minder zeker ze zich voelen over de eigen vaardigheden. Ze zijn ook iets angstiger, maar dat verschil is minimaal. Leeftijd heeft daarentegen geen enkele invloed op het plezier dat mensen beleven aan computers.

Na de cursus hebben we de deelnemers gevraagd om een nieuwe vragenlijst in te vullen, die veel leek op de eerste. Zo konden we inschatten wat het effect van de cursus is op de houdingen van de deelnemers tegenover informatica. De cursus lijkt geen enkel effect te hebben gehad op eventuele angst of op de visie op hun eigen vaardigheden. De waardering van informatica daarentegen is aanzienlijk groter geworden.

Tabel 1: Houdingen voor en na de Senso workshop van Atel

Tabellegende: De mate waarin de deelneemsters het eens zijn met de stellingen gaat van -2 tot +2.

Deze resultaten geven aan dat de Senso workshop, zoals die georganiseerd wordt door Atel, informatica aantrekkelijker maakt. Het komt waarschijnlijk doordat de workshop zo kort was, dat het beeld dat mensen hebben van hun eigen informaticavaardigheden niet veranderd is en dat hun angst niet verminderd is (en die was overigens al laag). In ieder geval heeft de workshop geen enkel negatief effect gehad.

Cursus van een gemiddelde duur

Bij Interface3, het opleidingscentrum in Brussel, werden de vrouwen ondervraagd die meededen aan modules van drie weken over computertoepassingen voor op kantoor [5]. Ook deze vrouwen werd gevraagd om een vragenlijst in te vullen voor en na de cursus. De antwoorden van 54 deelneemsters werden geanalyseerd. De vrouwen zijn gemiddeld 36 jaar en de helft heeft thuis een computer.

Aan het eind van de cursus werden de antwoorden op de vragenlijsten vergeleken. Daarnaast werd de deelneemsters ook rechtstreeks gevraagd of ze vonden dat de cursus hun relatie tot informatica had veranderd en of ze dachten dat de cursus nuttig was geweest voor zowel thuis als op het werk. Op deze vragen waren de antwoorden unaniem. In totaal denkt 94% van de deelneemsters dat hun relatie tot informatica veranderd is, en 97% is overtuigd van het praktische nut van de cursus. Vooral op professioneel vlak denken de vrouwen voordeel te hebben van de cursus: 80% denkt dat de cursus zeer nuttig is voor hun werk (17% nuttig). 76% van de vrouwen denkt dat de cursus nuttig is geweest voor de privésfeer (21% nuttig).

Op niveau van meer concrete veranderingen van hun houding, zijn de resultaten minder uitgesproken. Van de veertig onderwerpen van de vragenlijst, zijn er slechts acht veranderd door de drie weken cursus.

Tabel 2:

Tabellegende: De scores gaan van -2 tot 2. Hoe lager het cijfer, hoe minder de persoon het eens is met de stelling, 0 is het middelpunt. Alle scores die hierboven zijn weergegeven, zijn anders na afloop van de cursus dan ervoor.

In het algemeen lijkt de angst verminderd te zijn door de cursus: mensen voelen zich beter op hun gemak en zijn minder bang om onherstelbare fouten te maken.

Slechts één van de stellingen die te maken heeft met waardering is duidelijk veranderd. Het feit dat de andere stellingen over dit onderwerp niet veranderd zijn, kan verklaard worden door de hoge mate van interesse die de cursisten al hadden: ze kunnen in feite gewoon niet nog meer waardering hebben voor informatica. Ook vinden de deelneemsters computers minder bedreigend na afloop van de cursus.

Op het niveau van hun vaardigheden, lijken de resultaten elkaar tegen te spreken. Aan de ene kant voelen vrouwen zich ‘minder een nul’, en de mythe dat informatica moeilijk is, is weggenomen. Maar tegelijkertijd geven de vrouwen, nu ze de technologie beter beheersen, een lagere waardering aan het onderwerp respect. Alsof het feit dat ze het zelf ook kunnen leren, dat onderwerp minder belangrijk maakt…

We moeten enkele opmerkingen maken over deze resultaten en vooral over het lage aantal resultaten dat echt van betekenis is. Ten eerste onderstrepen we dat er slechts een kleine groep mensen ondervraagd is. Had het aantal deelneemsters groter geweest, dan zouden er zeker ook meer verschillen uit de studie zijn gekomen. Het is interessant dat in het algemeen, zelfs voorafgaand aan de allereerste les, de houdingen van de cursisten al zeer positief zijn. De vrouwen zeggen dat ze niet echt angstig en zeer geïnteresseerd zijn en dat ze relatief veel vertrouwen hebben in hun vaardigheden. Dit is waarschijnlijk een teken van hun motivatie: de cursus is immers op vrijwillige basis, de vrouwen hebben ervoor gekozen om de cursus te volgen. De gegevens kunnen dus een weerspiegeling zijn van hun aanvankelijke enthousiasme. Het is ook mogelijk dat, ondanks het feit dat de vragenlijst anoniem was, de cursisten hun goede wil wilden tonen aan de docentes.

Ook de aard van de cursus, namelijk computertoepassingen voor op kantoor, kan een verklaring zijn waarom het beeld dat de vrouwen hebben over hun vaardigheden niet meer uitgesproken is veranderd. Een tekstverwerker gebruiken, hoe bevredigend dat ook is, staat misschien te ver af van het beeld dat mensen van informatica hebben. Vandaar dat de cursus weinig effect heeft op de stellingen die te maken hebben met de algemene beheersing van een computer of informatica. Dit komt door de tegenstelling die ervaren wordt tussen het gebruik van een instrument en de beheersing van de machine.

Tot slot benadrukken we dat hoewel er misschien weinig onderwerpen beïnvloed zijn door de cursus, er in ieder geval geen item is dat negatief beïnvloed is. Behalve het idee over prestige, waarbij trouwens gediscussieerd kan worden over de betekenis ervan, heeft de cursus dus over het algemeen een positief effect. Dit komt ook naar voren uit de vragen die we rechtstreeks stelden aan de deelneemsters. Bijna alle deelneemsters vinden dat ze een betere relatie hebben tot de informatica en ze hebben de indruk dat de cursus nuttig is geweest zowel op persoonlijk als op professioneel vlak.

Om echt goed te onderzoeken wat de werkelijk impact is van dergelijke initiatieven, is een uitgebreidere studie nodig. Maar naar onze mening, is het feit dat deelneemsters vinden dat ze baat hebben gehad bij de cursus, al een succes op zich!

Tot slot

Zowel de korte als de lange Senso workshops worden goed ontvangen door de deelneemsters. Je zou bang kunnen zijn dat dergelijke initiatieven nieuwelingen afschrikken, als cursisten ontdekken wat er allemaal te leren valt en ze misschien gaan denken dat het ze nooit zal lukken om alles te leren. Er werd echter geen enkel teken van negatieve effecten gevonden. Het is natuurlijk wel zo dat de cursisten vrijwillig meedoen en dat het door hun motivatie komt dat ze aan de cursus beginnen met een voornamelijk positieve houding. Uit deze beperkte gegevens, kunnen we in ieder geval opmaken dat de Senso workshops, naast de vaardigheden die aangeleerd worden, ook een rol spelen in de houdingen van de deelneemsters. Dus… Ada gaat door!

Eleonore Seron
november 2006

Forum de l'article