|
zoek 
Newsletter 
 |
Hoe sekseverschillen tot nieuwe producten leiden
Bestaat er zoiets als vrouwelijke informatica?
Voorstanders van diversiteit onderstrepen de verschillen tussen mannen en vrouwen, omdat die voor bedrijven een verrijking zijn. Het leidt tot oplossingen die beter zijn toegespitst op een bepaald mannelijk of vrouwelijk publiek (van klanten). Hoe zit dit in de informaticasector? Benaderen mannen en vrouwen de nieuwe technologieën op een andere manier? Of verschilt de vrouwelijke informatica niet van de mannelijke?
 |
Eén van de belangrijkste argumenten voor meer vrouwen in nieuwe technologieën is het argument dat vrouwelijke informatici een unieke bijdrage kunnen leveren aan de conceptualisering zelf van informatica. Ook al hebben we het gevoel dat dit klopt, hoe dit precies gebeurt is niet zo gemakkelijk onder woorden te brengen.
Waar gebruiksters van houden
Laten we eerst eens kijken of mannen en vrouwen er op technologisch vlak een andere smaak op nahouden. Als dit zo is, dan kunnen we ervan uitgaan dat vrouwen in informatica dingen maken die verschillen van mannelijke creaties.
Onderzoekers uit Wales bogen zich over het ontwerp van internetsites en onderzochten welke soort sites eerder mannen dan wel vrouwen aantrekken. Ze ontdekten dat mannen eerder werden aangetrokken door rechte lijnen, weinig kleur en formeel taalgebruik, terwijl vrouwen juist kleuren, ronde vormen en vlot taalgebruik waardeerden.
Deze voorkeur werd vervolgens vergeleken met de site-kenmerken van Britse instellingen voor hoger onderwijs, die voor meer dan 90% overeenkwamen met de mannelijke voorkeur (1). Uiteindelijk konden de onderzoekers aantonen dat vrouwen de voorkeur gaven aan sites die door vrouwen waren gemaakt, en mannen aan sites die door mannen waren gemaakt.
Een duidelijk voorbeeld van hoe design wordt beïnvloed door geslacht vinden we ook in de studie van Els Rommes (2), die bestudeerde waarom het project "De Digitale Stad (DDS)" ronduit faalde. Deze virtuele stad moest het internet voor alle Amsterdammers even toegankelijk maken, door o.a. de mogelijkheid om online over politiek te discussiëren. De onderzoekster bestudeerde het ontwikkelingsproces en kwam erachter dat de ontwerpers – voornamelijk jonge mannen – niet in staat waren zich een juiste voorstelling van de eindgebruiker m/v te maken. Ze gingen uit van hun eigen perspectief en hielden geen rekening met eventuele beperkingen die vrouwen (of andere groepen) konden tegenkomen, zoals problemen met toegang tot de computerterminals. Het resultaat was dat de “bevolking” van DDS grotendeels uit mannen bestond (91%).
Roze technologie
Marketingspecialisten zijn er al langer van overtuigd dat mannen en vrouwen op een verschillende manier benaderd moeten worden. Om uit het verschil profijt te halen, gaan ze op verkoop gerichte sites ook anders inrichten (3). Vrouwen kopen immers strategisch, terwijl mannen impulskopers zijn. Vrouwen willen weten wat andere consumenten over een product denken, terwijl mannen willen weten of anderen het product ook hebben gekocht. Vrouwen worden verleid door duurzame producten, mannen nemen risico’s. Het zijn uiteraard stereotypen, maar in de reclamewereld worden ze sinds jaar en dag met succes gebruikt.
Eenmaal we weten wat mannen aantrekt en wat vrouwen, is het dan nog nodig om vrouwen voor nieuwe technologieën warm te maken? Het productieproces houdt immers rekening met de vrouwelijke voorkeur, kijk maar naar de videogames voor meisjes, die vaak over mode of liefdesrelaties gaan. Of roze spelcomputers, hippe GSM’s en de onvermijdelijke laptoptassen die in niets op de klassieke grijze lijken.
 PlayStation in het roze |
En toch: het is juist dit simplistisch gebruik van stereotypen in productontwerp dat door veel experts wordt bekritiseerd, want stereotypering wordt hierdoor alleen maar versterkt. Bovendien zijn bepaalde uitvindingen niet altijd even geslaagd: een andere computerkleur is niet voldoende om de informatica-achterstand van vrouwen weg te werken.
Vrouwen vinden het vaak ook een teken van minachting als men hen probeert te verleiden met een productdesign dat er uiteindelijk weinig toe doet (4). De kunst bestaat erin om met de culturele bijzonderheden van vrouwen rekening te houden, zonder naar bestaande clichés terug te grijpen. Sommigen doen dit door ’gemengde’ producten te promoten, producten die design en functionaliteit combineren, zoals bepaalde MP3-spelers.
Gedroomd design van vrouwen
De vraag blijft of vrouwen andere resultaten bereiken als ze in de informatica werken en produkten ontwikkelen. Een team van Amerikaanse onderzoeksters richtte zich op de kwestie van ’technologisch verlangen’ (5). Ze vroegen aan jongens en meisjes, mannen en vrouwen (waaronder een paar beroepsinformatici) om zich een technologische toepassing voor te stellen die ze in de toekomst graag zouden ontwikkelen. De gedroomde objecten verschilden naargelang het geslacht. Van de groep volwassenen bedachten vrouwen voorwerpen die voor een betere communicatie zouden zorgen, en voor meer samenwerking en een betere integratie tussen privé en openbaar leven. Mannen daarentegen wensten voorwerpen te ontwikkelen die hen macht gaven over de materiële wereld: snelheid, kennis en controle.
Bij de jongeren waren de resultaten gelijkaardig: meisjes kwamen aandragen met technologie-ontwerpen voor menselijke interactie, hadden nagedacht over de gevolgen van hun uitvindingen en zagen de wereld in termen van zorg voor anderen, verantwoordelijkheid en ethiek. Jongens daarentegen wilden ruimte en tijd overstijgen, en macht en kennis over de wereld verwerven. Ze waren ook meer geïnteresseerd in de louter technologische aspecten en bleken ervan overtuigd dat technologie ook de problemen kan oplossen die ze veroorzaakt. Bij het ontwerpen zouden ze daarom op een avontuurlijke manier te werk gaan, inclusief de risico’s die dat met zich meebrengt.
Visie op technologie
Volgens Brunner (6) is de heersende culturele visie over technologie dat deze allereerst dient om de wereld te controleren en om te handelen, wat overeen komt met de mannelijke voorkeur. Als deze visie wordt gebruikt om technologie te evalueren, te ontwikkelen en erover te discussiëren, dan hebben meisjes het moeiljker om in de professionele informaticawereld terecht te komen, aangezien hun zienswijze er niet naar waarde wordt geschat. Brunner is ervan overtuigd dat vrouwen zodra ze een kans krijgen een belangrijke bijdrage kunnen leveren aan technologie.
Onderzoekster Wendy Faulkner staat sceptisch tegenover de klassieke verdeling binnen de technologie, niet alleen over de tegenstelling mannelijk/vrouwelijk, maar ook over de tweedelingen sociaal/technisch of abstract/concreet (7). Ze bestudeerde een groep informatici en merkte dat de tweedelingen die bestaan in discussies en afbeeldingen, minder aanwezig zijn in de praktijk. De mannen en vrouwen die zij in haar studies ondervroeg lijken meer op elkaar dan ze denken, en verdedigen dezelfde waarden in hun werk. Zowel mannen als vrouwen vinden hun technische capaciteiten bepalend voor hun identiteit en geven de voorkeur aan abstracte ontwikkeling, zelfs als het gaat om sociale contacten of concrete ontwerpen.
Bestaan die tegenstellingen nu wel of niet? In de auto-industrie is Volvo de uitdaging aangegaan en gaf een team dat alleen uit vrouwen bestaat de opdracht om een auto te ontwikkelen voor ’actieve, onafhankelijke vrouwen’ (8). Het resultaat is een sportieve, zeer functionele coupé, die menigeen heeft verrast door zijn ’mannelijke’ uiterlijk.
 Le Volvo YCC "Your Confort Car" |
Naast de gestroomlijnde vorm, heeft de YCC (Your Concept Car) allerlei moderne, maar heel praktische snufjes: uitneembare decoratie aan de binnenkant, deuren die opengaan als vleugels, zetels zoals in de cinema, en veel opbergruimte. De auto registreert de lengte van de bestuurster en zorgt ervoor dat zetel, stuur en achteruitkijkspiegels iedere keer automatisch goed staan afgesteld. Het resultaat is een auto die voldoet aan de wensen van de gebruiksters en… gebruikers.
Mocht de YCC niet op de markt worden gebracht, dan zullen volgens Volvo toch zeker enkele van de kenmerken gebruikt worden in andere modellen.
Vrouwelijker gezicht van de technologie
Of vrouwen het gezicht van de technologie veranderen blijft voorlopig een vraag zonder duidelijk antwoord, want er zouden veel meer vrouwen in de informatica moeten zijn voordat we er echt een uitspraak over kunnen doen. Toch bestaat er geen enkele twijfel dat het ontwerp van een technologisch voorwerp wordt beïnvloed door geslacht en dat dit dus ook geldt voor de prioriteiten op het gebied van de ontwikkeling van informatica.
Ook al kunnen mannen zich (soms) in vrouwen verplaatsen en zich een voorstelling maken van wat vrouwen willen, zelf denken vrouwen ongetwijfeld verder en gaan ze nieuwe uitdagingen aan. Zo heeft de toenemende aanwezigheid van vrouwen in medisch onderzoek er het afgelopen decennium voor gezorgd dat heel andere problemen aan bod zijn gekomen (9).
Vast staat dat als meer vrouwen toetreden tot de wereld van nieuwe technologieën er uit een grotere vijver van talenten en uit meer potentieel kan gekozen worden, of er nu sprake is van specifieke m/v kenmerken, of niet. Naast de transformatie van de informaticawereld, staat bovendien ook de sociale rechtvaardigheid op het spel: informatica heeft een grote invloed op het leven van mannen én vrouwen, en dus is het is meer dan ooit nodig dat beide helften van de mensheid in gelijke mate hun toekomst in handen kunnen nemen.
Eleonore Seron
Maart 2007
|
Noten & links |
Forum de l'article
