|
zoek 
Newsletter 
In dezelfde rubriek:
|
 |
IT & politiek
Europese beroering rond softwarepatenten
De vraag of Europa het recht om software te patenteren moet legaliseren, zorgt al meer dan een jaar voor politieke beroering. Grote, vooral Amerikaanse IT-bedrijven gesteund door de Europese Commissie, zijn voorstander, kleinere vooral Europese bedrijven en de vrijesoftwaregemeenschap zijn tegen en krijgen de steun van het Europees Parlement. Ada reconstrueert het verhaal en belicht de rol van enkele vrouwelijke politici die in deze ’dubbele mannenwereld’ van IT & politiek hun nek uitsteken.
Onderwerp van discussie is het commissievoorstel voor een nieuwe Europese patentrichtlijn (1), die een computerprogramma (of delen ervan) beschouwt als een patenteerbare uitvinding zodat al wie het gepatenteerde idee gebruikt, verplicht wordt een octrooilicentie te betalen. Het voorstel van de commissie werd herhaaldelijk teruggefloten door het Europese parlement, maar de commissie weigert haar voorstel te herzien. Een overzicht van de standpunten van voor- en tegenstanders.
Duwtje of rem voor innovatie?
|
Volgens de EICTA (2), de organisatie van de voorstanders van de patentwet, zijn softwarepatenten enkel bevorderlijk voor de economie: ze beschermen investeringen, bevorderen innovatie, en maken Europa competitief (3).
De tegenstanders, die zich organiseerden in de FFII (4) beweren net het omgekeerde: patenten zijn duur, alleen de grote IT-spelers hebben genoeg middelen om hun softwareprodukten te patenteren en een juridische machine in gang te zetten die softwarebedrijven op inbreuken kan controleren. Niet de kleine uitvinder die via het concurrentiesysteem een comparatief voordeel probeert te halen wordt door het patentsysteem beschermt, maar de grote monopolisten die geld verdienen met het afdwingen van octrooilicenties. Elke vernieuwing of verbetering van software wordt voor de kleinere spelers een veel te dure aangelegenheid, zodat ze uit de markt worden gespeeld en dus zeker niet voor bijkomende werkgelegenheid zorgen, aldus de tegenstanders (5).
Niets nieuws onder de zon?
|
Voorstanders van softwarepatenten begrijpen niet waarom er zoveel heibel bestaat over de nieuwe richtlijn. De Europese patentorganisatie laat al twintig jaar lang patenten op "computer-geïmplementeerde" uitvindingen toe, dus de richtlijn is in hun ogen enkel een voortzetting van een bestaande regeling (6).
Nietes, zo beweren de tegenstanders: het Europese Octrooiverdrag stelt duidelijk dat computerprogramma’s niet "als zodanig" als uitvinding (en dus als patenteerbaar) kunnen worden aanzien, er moet een technische vernieuwing aan verbonden zijn (7).
Op 24 september 2003 volgde het Europees Parlement de tegenstanders en formuleerde enkele belangrijke amendementen op de patentrichtlijn (8), het begin van nu al meer dan anderhalf jaar getouwtrek tussen het Europees Parlement en de Europese Commissie.
Openbronsoftware platpatenteren
Volgens de tegenstanders geven softwarepatenten de aartsvijanden van vrije of open-bron-software een belangrijk concurrentievervalsend middel in handen. Omdat je bij vrije software de broncode mag inkijken, is het veel eenvoudiger vrije software op patentinbreuken te controleren dan eigendomssoftware, want daar is de broncode niet beschikbaar en is het veel moeilijker om de "niet zichtbare" inbreuken te identificeren (9).
Als de richtlijn rond softwarepatenten wordt goedgekeurd, valt vrije software als eerste ten prooi aan juridische vervolging en is ze gedoemd te verdwijnen. Dit is niet alleen een ramp voor de prijs en de veiligheid van software (10), Europa snijdt zich ook in haar eigen vel: door het gebruik en de ontwikkeling van vrije software zou Europa een belangrijk concurrentievoordeel kunnen ontwikkelen en minder afhangen van de Amerikaanse software-industrie (11).
De voorstanders begrijpen niets van deze vrees, want ook zij investeren in openbron software en wensen een harmonisch bestaan van beide modellen. Als bewijs van goede wil schuiven ze bedrijven als IBM en Novell naar voren, twee bedrijven die zelf sterk investeren in de uitbouw en verkoop van het openbron besturingssysteem Linux. Deze bedrijven zeggen hun patenten niet tegen Linux te zullen gebruiken, integendeel: de open-bron-gemeenschap krijgt IBM-patenten ’cadeau’ en Novell beweert haar patenten te gebruiken om aanvallen tegen Linux ’af te slaan’ (12).
Patentgevoelige vrouwen
Het getouwtrek over de patentrichtlijn kende enkele hoogtepunten en zowel in de Nederlandse als de Belgische politiek bekritiseerde een vrouw de houding van de Europese Commissie en Raad, die de bezwaren van het Europees Parlement telkens naast zich neer legde.
Arda Gerkens (SP) diende in de Nederlandse Tweede Kamer een motie in die Nederland verplichtte zich in de Europese Ministerraad te onthouden als het Europees Parlement niet eerst de mogelijkheid kreeg om tegen het commissievoorstel te protesteren (13). Het protest kwam er en op 17 februari 2005 liet het Europees Parlement de commissie weten dat de hele procedure moet worden herstart en er een nieuw voorstel moet worden ingediend (14).
Wat door heel wat waarnemers als hoogstonwaarschijnlijk werd geacht gebeurde toch: de commissie legde de bezwaren van het parlement naast zich neer (15) en plaatste het voorstel ongewijzigd op de agenda van de Europese Raad voor concurrentie van 7 maart, waarop het werd aangenomen (16). In het Belgische parlement legde Zoé Genot (Ecolo) Minister Verwilghen het vuur aan de schenen met de vraag waarom het voorstel als A-item (alleen stemming) en niet als B-item (eerst discussie) op de agenda werd geplaatst (17).
De strijd is nog niet gestreden
De Europese Commissie en patentgrootmachten als IBM, Microsoft, Philips, Siemens, Alcatel haalden hun slag nog niet thuis. De bal ligt voor een tweede lezing opnieuw in het kamp van het Europees Parlement, dat het voorstel alsnog kan verwerpen of aanpassen. Wie het zal halen is nog onduidelijk, maar de druk van de commissie en de miljoenenlobby van de IT-reuzen is groot en de tegenstanders beschikken over heel wat minder middelen en draaien bijna volledig op vrijwilligers...
Lize De Clercq
juni 2005
|
Noten & links |
Forum de l'article
