|
zoek 
Newsletter 
In dezelfde rubriek:
|
 |
Internetpiraterij versus ’creative commons’ en ’copyleft’-cultuur
Peer-to-peer technologie zet auteursrechten onder druk
De geheimen van de ’informatiemaatschappij’ zijn de wereld nog niet uit. Naast vrije software en softwarepatenten (zie Ada’s artikels elders in deze rubriek) heeft ook het peer-to-peer uitwisselen van muziek en films al heel wat stof doen opwaaien. De machtige entertainment-industrie schreeuwt moord en brand en opent de jacht op duizenden muziek- en filmliefhebbers die auteursrechterlijk beschermd materiaal gratis van het internet downloaden. Maar is deze digitale revolutie nog wel te stuiten? Ada wou er het fijne van weten en ontdekte heel wat vrouwelijke ’internetpiraten’ in het vizier van de muziekindustrie...
Peer-to-peer, wat is dat?
 P2P netwerk |
Als we surfen, mailen of bestanden over het internet uitwisselen dan gebeurt dat via een ingewikkeld systeem van aan elkaar gekoppelde computers. Meestal gebeurt dit in hiërarchische vorm en worden netwerken georganiseerd via centrale servers. In ’P2P’ (peer-to-peer) netwerken zijn alle computers gelijkwaardig: iedere computer kan op gelijk welk moment gelijk welke rol opnemen (1).
Als je een peer-to-peer programma (2) op je computer installeert kan je rechtstreeks bestanden (muziek, teksten, programma’s, spelletjes, video’s,...) ophalen bij een collega-internetgebruiker thuis, die ook op een P2P netwerk is aangesloten. Als tegenprestatie moet ook jij een bepaalde map op je computer openstellen, zodat de leden van het netwerk ook bij jou bestanden kunnen uploaden of downloaden. In het jargon wordt dit ’bestandsdelen’ vaak met de engelse term file-sharing aangeduid.
Hoewel het peer-to-peer systeem door experts als de beste telecommunicatie-architectuur naar voren wordt geschoven, wordt de technologie door de media vaak in een negatief daglicht gesteld. Bron van alle kwaad is de massale uitwisseling van auteursrechtelijk beschermd materiaal dat zonder toestemming van de auteur of rechthebbende gratis in de huiskamer belandt. Miljoenen muziek- en filmliefhebbers liggen echter niet wakker van de illegaliteit en verkiezen een digitale kopie boven een duur betaald origineel exemplaar.
De wraak van Goliath
|
Peer-to-peersters geviseerd Uit mediaverhalen over peer-to-peer gebruikers die het slachtoffer werden van de dubieuze minnelijke schikkingen met auteursrechtenorganisaties blijkt dat er heel wat vrouwelijke internetpiraten op de radar van de muziekindustrie prijken. Eén van de eerste en bekendste slachtoffers van de Recording Industry Association of America (RIAA) is Brianna Laharrah, een twaalfjarig meisje uit een éénoudergezin in Brooklyn. Toen het nieuws uitlekte werd binnen de peer-to-peer gemeenschap prompt een fonds opgericht dat slachtoffers als Laharrah uit de financiële nood moet helpen. Lorraine Sullivan, een studente uit New York, kreeg ook een dreigbrief van de RIAA en ook zij zag zich genoodzaakt een minnelijke schikking van zo’n 2500$ te aanvaarden. Ook in Groot-Brittannië vielen er vrouwelijke slachtoffers: de 52-jarige Sylvia Price moet zo’n 6000 euro schadevergoeding ophoesten voor de 1400 liedjes die de British Phonographic Industry (BPI) op de PC van haar dochter Emily vond. Sommige vrouwen lieten zich echter niet zomaar intimideren en maakten een vuist tegen de entertainmentindustrie. ’Nycfashiongirl’, een vrouw enkel bekend onder haar alias en ook een anonieme Amerikaanse internetgebruikster uit Californië reageerden met een eigen rechtzaak. Beide vrouwen zijn ervan overtuigd dat de handelswijze van de RIAA hun recht op privacy schendt. Ook betwisten ze het recht van de muziekindustrie om persoonlijke mappen op hun computer in te kijken en bij een internetprovider hun persoonlijke adresgegevens op te vragen. Ook Michele Scimeca uit New Jersey en Patricia Santangelo uit New York dienden klacht in. Volgens hen wijst de frequentie van de dreigbrieven erop dat de praktijken van de muziekindustrie niet onder de noemer van ’minnelijke schikking’ kan worden geplaatst, maar eerder onder georganiseerde afpersing. De roekeloze manier waarop de RIAA te werk gaat kwam pas goed aan het licht toen Sarah Ward, een 65-jarige vrouw uit Massachusetts, werd beschuldigd van het illegaal kopiëren van muziek via KaZaA. Toen bleek dat Sarah enkel in het bezit was van een Mac - waarop KaZaA niet eens geïnstalleerd kan worden - zat er voor de RIAA niet anders op dan de klacht terug in te trekken... |
Het illegaal kopiëren van CD’s en het massale downloaden van muziek via peer-to-peer is de muziekindustrie een doorn in het oog. Tussen 1999 en 2003 zagen de platenfirma’s hun inkomsten met zo’n 20% dalen en de media worden overspoeld met alarmerende berichten over hongerlijdende artiesten en een ten dode opgeschreven muziekscène.
Een rechtstreeks verband tussen illegaal downloaden en inkomstenverlies is volgens een recent OESO-rapport (3) echter moeilijk aantoonbaar, omdat ook de opkomst van andere entertainmentuitgaven en de verspreiding van de cd-brander een impact hebben op de muziekindustrie. "In plaats van de online verkoop te ondermijnen en alle winst op te eisen zou de muziekindustrie de macht van het internetmedium beter positief inzetten, bijvoorbeeld om de rechtstreekse verkoop van artiest naar luisteraar aan te moedigen, of als promotiemiddel", aldus de OESO (4).
Wat er ook van zij, de entertainmentindustrie wijkt niet af van haar strategie om de film & en muziekliefhebbers - hun eigen klanten eigenlijk - als criminelen te beschouwen en tijd noch geld wordt gespaard om de surfer via ’informatiecampagnes’ (5) weer op het rechte pad te brengen...
Hoewel de meeste campagnes zo arrogant zijn dat je je afvraagt of ze niet het tegenovergestelde bereiken, aarzelen de platenbazen niet om ’internetpiraten’ - gewone burgers zoals u en ik - een lesje te leren: in de VS, maar ook in Europa, kregen honderden burgers een brief in de bus waarin de muziekindustrie & auteursrechtenorganisaties met rechtsvervolging dreigen als geen schadevergoeding wordt betaald. Natuurlijk kunnen de meeste mensen niet op tegen het advocatenleger van de platenbonzen en er zit vaak niks anders op dan een minnelijke schikking te aanvaarden en een bedrag van zo’n 3000 euro neer te tellen...
Auteursrechten onder druk
 eMule gevangen |
Wat is er aan de hand? Laten we, om inzicht te krijgen in de puzzel, de definitie van het auteursrecht eens van dichterbij bekijken: "Het auteursrecht verleent de schepper het exclusieve recht op de exploitatie van zijn of haar oorspronkelijk werk". Het recht dus om je werk op de markt te brengen, er een vergoeding voor te vragen, er je naam op vermeld te zien en om je te verzetten tegen eender welke wijziging van je werk (6).
In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, moet je geen formaliteiten of registratie vervullen om van het auteursrecht te kunnen genieten: het vloeit gewoon voort uit de scheppende arbeid zelf. Wat wel vaak gebeurt is dat de auteur zijn of haar rechten afstaat of een exploitatievergunning op het werk verleent, bijvoorbeeld aan een uitgever, een platenmaatschappij of een producer. Ook wordt het beheer van de auteursrechten vaak toegestaan aan een beheersvennootschap zoals SABAM (7) of SACD (8).
Copyleft en creative commons
Een belangrijk onderdeel van het auteursrecht is het recht van de auteur om de reproductie van zijn of haar werk te verbieden of toe te laten, en hier wringt het schoentje. In het geval van ’copyleft’ besluit de auteur zijn auteursrecht immers aan te wenden om een zo groot mogelijke vrijheid te verlenen: de vrijheid om te kopiëren, te verspreiden en aan te passen.
 De "dubbele C" van de Creative Commons licentie |
Hoewel ’copyleft’ vaak als alternatief voor ’copyright’ wordt voorgesteld, streeft het in feite hetzelfde doel na: enkel de schepper kan de exploitatie van zijn of haar werk toestaan of verbieden. In een tijd waarin de soms erg duister aandoende exploitatie van auteursrechten bij het publiek de indruk wekt dat het auteursrecht gelijkstaat met een ’recht op vergoeding’, stelt copyleft het basisprincipe van het auteursrecht opnieuw centraal: de zeggenschap van de auteur over het werk.
Muiterij op het oorlogsschip van de platenlabels
Heel wat bekende en minder bekende artiesten kiezen vandaag de kant van miljoenen ’internetpiraten’. Deze ’copyleft artiesten’ maken dankbaar gebruik van de "dubbele c" van de creative commons licentie om hun fans duidelijk te maken dat ze hun favoriete songs volledig legaal van het internet mogen downloaden.
Artiesten als bv. Gilberto Gil - vandaag de Braziliaanse Minister van Cultuur - verklaren ronduit dat de platenindustrie heeft afgedaan en een archaïsche industrie is geworden: "Op de dag van vandaag is de rol van intermediair volledig uitgespeeld. Het mechanisch distributiesysteem waaraan de platenbonzen zo lang zoveel geld hebben verdiend, is dankzij peer-to-peer gewoonweg overbodig geworden" (10).
Gil & co zijn er vast van overtuigd dat er ook in het digitale tijdperk voor de muziek een toekomst is weggelegd. Volgens hen kunnen muzikanten via concerten heel wat meer verdienen als ze de platenmaatschappijen gewoon links laten liggen en ze het publiek via internet eerst gratis van hun muziek laten proeven...
Lize De Clercq
september 2005
|
Noten & links |
Forum de l'article
