U bent hier: Home  > Grrrls stories

Een ontmoeting met “mevrouw Wikipedia”

Sinds oktober 2006 is Florence Devouard, française en landbouwkundig ingenieur, voorzitster van de Wikimedia Stichting. Op uitnodiging van Ada ging Devouard in gesprek met gedeputeerde Zoé Genot (Ecolo) en prof. Janneke Christiaens (VUB) over de uitdagingen van de Wikipedia encyclopedie. Speciale aandacht ging uit naar de rol van vrouwen in dit initiatief.

Florence Devouard

De Wikimedia Stichting werd opgericht in 2003 met als doel de verschillende wiki’s [1] op internet te ondersteunen. De bekendste wiki is natuurlijk de gratis Wikipedia encyclopedie. Sinds oktober 2006, is een Française, landbouwkundig ingenieur Florence Devouard, voorzitster van de stichting. En als haar wordt gevraagd wat het doel is van Wikipedia, antwoordt ze kort en bonding: "Alle menselijke kennis verzamelen en ter beschikking te stellen aan zoveel mogelijk mensen.”

Tijdens een gezonde lunch in gezelschap van Ecolo gedeputeerde Zoé Genot en juriste Janneke Christiaens van de VUB, sprak ADA haar over haar carrière, haar rol in de Wikimedia Stichting en de uitdagingen die ze daarbij tegenkomt. Het gesprek is ook op video te bekijken [2].

Alle wegen leiden naar Wikipedia…

Zijn er nog mensen die nog nooit de site van Wikipedia hebben bezocht? Of je nu “appel”, “geluk” of “soefisme” ingeeft in een zoekmachine, de eerste link die op je scherm verschijnt is bijna altijd een pagina van deze gratis online encyclopedie. Het bijzondere van deze encyclopedie is dat ze voortdurend geschreven en aangevuld wordt door internetgebruikers.

De Nederlandstalige versie telt op dit moment 312.450 [3] artikelen, ruim 118.000 schrijvers en tussen de 250 en 300 nieuwe artikelen [4]. De Engelstalige versie telt maar liefst 1.800.000 artikelen. Dit alles wordt vrijwillig gerealiseerd door mensen als u en ik, door wie maar wil. In de woorden van Devouard, is het doel van Wikipedia om “alle menselijke kennis te verzamelen en ter beschikking te stellen aan zoveel mogelijk mensen”. Wikipedia raadplegen is gratis, het is toegestaan om dingen te kopiëren, zelfs voor commerciële organisaties. Het is kennis die voor iedereen beschikbaar is, het maakt niet zoveel uit wat je er vervolgens mee doet.

Hoe belangrijk die vrijelijk beschikbare kennis is, wordt duidelijk weerspiegeld in de wens om versies van de encyclopedie te ontwikkelen in de moedertaal van de internetgebruikers. Hiermee zorgen gebruikers zelf dat kennis niet vervormd wordt of onbegrijpelijk is omdat de artikelen in een vreemde taal minder goed begrepen worden. Wikipedia bestaat in het Engels, maar ook in het Waals of in het West-Vlaamse dialect, in Esperanto, in Maori, in het Mongools of in Sanskriet. Een grote beperking is dat het aantal artikelen in een bepaalde taal afhangt van de beschikbaarheid die de sprekers hebben tot computers en internet. Zo telt Wikipedia in Dzonghka (de nationale taal van Bhutan) slechts zes artikelen.

Ondersteunende stichting

Achter dit en andere initiatieven, zit de Wikimedia stichting, die dit avontuur mogelijk maakt, doordat ze de software die de encyclopedie ondersteunt, ontwikkelde. Daarnaast heeft de stichting 450 (!) servers gekocht die nodig zijn om de site en de mirrors online te houden en te onderhouden. Ze beheren bandbreedte en domeinnamen en ze schakelen advocaten in als het nodig is… Wikipedia wordt uitsluitend gefinancierd door giften van internetgebruikers. Een team van een twaalftal personen (allen man), waaronder vier softwarespecialisten, is in dienst bij de Wikimedia Stichting.

De Wikimedia stichting beperkt zich niet tot Wikipedia, maar ondersteunt een hele serie andere projecten, zoals Wikicommons, een bibliotheek van geluiden, beelden en andere gratis multimediabestanden of Wikibooks, die kennis verzamelt in de vorm van virtuele boeken (ingedeeld in hoofdstukken).

Om te kunnen functioneren, heeft de Wikimedia Stichting ieder jaar 3 tot 4 miljoen euro nodig. Dit geld wordt grotendeels bijeen gebracht dankzij giften van internetgebruikers, voornamelijk Amerikanen (75% van de giften wordt gestort in dollars) die op deze manier een bijdrage leveren aan het project. Een gemiddelde gift bedraagt zo’n 15 euro.

Betrouwbaarheid

Eén van de problemen die Wikipedia tegenkomt (en dit wordt ook vaak benadrukt door de critici) is de vraag of de informatie wel betrouwbaar is. Omdat iedereen de inhoud kan bepalen, kan iedereen erin zetten wat hij wil. In het algemeen wordt de betrouwbaarheid van de informatie gecontroleerd door de internetgebruikers zelf en ze kunnen op ieder gewenst moment de pagina die fouten bevat aanpassen. Een overduidelijke of een opzettelijke fout is dus snel opgespoord en gecorrigeerd. Maar doordat de mensen die een bijdrage leveren aan de encyclopedie anoniem zijn, is het niet mogelijk om te controleren of deze mensen echt een expert zijn op het gebied van de artikelen die ze toevoegen. In sommige gevallen wordt iets als waar beschouwd, omdat de meeste mensen het erover eens zijn, hoewel de meerderheid natuurlijk niet altijd gelijk heeft.

Deze zwakte heeft geleid tot het starten van alternatieve projecten zoals Citizendium, die een beroep doen op erkende experts om de artikelen samen te stellen. De levensvatbaarheid van dergelijke initiatieven is uiteraard minder groot, omdat er alleen gebruik wordt gemaakt van officiële specialisten en deze zijn nu eenmaal minder talrijk en minder beschikbaar dan de anonieme internetgebruikers. Bovendien, één van de beperkingen van dit principe is de legitimiteit van de experts: over controversiële thema’s, zoals bijvoorbeeld de GGO (Genetisch Gemodificeerde Organismes) of kernenergie, zijn de specialisten het onderling niet eens, wie heeft er dan gelijk?

Wikipedia heeft niet de bedoeling om haar werking te veranderen wat betreft de personen die een bijdrage leveren. In de filosofie van het project, zijn we allemaal experts! Florence Devouard legt uit dat alles wat verteld wordt, gebaseerd moet zijn op een controleerbare bron, die in een noot onderaan het artikel is opgenomen. Via deze referenties moet de inhoud van de artikelen aan betrouwbaarheid winnen. Bronnen vermelden is vaak een hele klus, maar gelukkig barst de community van de "Wikipediërs" van de energie!

De Wikipedia vrouwen [5]

Volgens Florence Devouard, is de Wikipedia community redelijk gemengd, in ieder geval wat betreft de schrijvers (dit is veel minder het geval voor degenen die voor Wikipedia nieuwe informaticatools ontwikkelen, dit zijn slechts in heel weinig gevallen vrouwen). Als je de werking van de community vergelijkt met die van andere groepen op het gebied van vrije software, lijkt het dat er genoeg vrouwen zijn in de groep om de ergste valkuilen uit de vrije software communities te vermijden [6], voornamelijk door een regeling om conflicten op te lossen.

Toch is het niet allemaal zo simpel dan het lijkt, vertelt de groep Wikichix, die opgericht werd naar aanleiding van de discussie over een Wikipedia-artikel over sciencefiction schrijfsters. De Wikichix vinden dat er een onderrepresentatie is van vrouwen (en vrouwelijke thema’s) in Wikipedia en ze hebben een discussie over dit onderwerp gelanceerd (www.wikichix.org).

Wikipedia voor leerkrachten

Volgens Florence Devouard kun je de leerkrachten opdelen in drie groepen: degenen die niet eens weten dat Wikipedia bestaat, zij die Wikipedia haten en zij die met plezier gebruik (en misbruik) maken van Wikipedia. In deze laatste groep zijn er zelfs leerkrachten die klassenprojecten organiseren rondom de online encyclopedie. Samen met de leerlingen kiezen ze een onderwerp, bestuderen dit grondig en passen de corresponderende pagina aan door foto’s en commentaar toe te voegen, het resultaat van hun werk.

Dit soort initiatieven zijn een fascinerende manier om de ontdekking van nieuwe technologieën (Internet, wiki, de mogelijkheden van informatie-uitwisseling via het internet) en het zoeken van documentatie te combineren (kennis over bronnen en rechten)! Helaas ontbreekt het in België bij leerkrachten nog te vaak aan kennis op het gebied van informatica. De kennis is beperkt tot kantoortoepassingen, en dit is ondanks de voordelen ervan, niet voldoende om een globale kennis op te doen over de toepassingen van internet. Dankzij nieuwe toepassingen zoals bijvoorbeeld een weblog, wordt het steeds makkelijker om de virtuele wereld van het net binnen te gaan. Er blijft echter nog veel werk over om ervoor te zorgen dat de leerkrachten, van onderwijzeressen tot proffen in het hoger onderwijs, deze zo fascinerende nieuwe technologieën kunnen gebruiken in de klas.

Uw beurt!

De kwaliteit en de volledigheid van Wikipedia is rechtstreeks afhankelijk van degenen die een bijdrage leveren aan de artikelen. Raadpleegt u Wikipedia wel eens? Waarom stort u zich dan niet in het avontuur? Van spellingcontroles tot een rol als moderator in de community en het redigeren van artikelen, voor iedereen wat wils, er is werk op alle niveaus en op alle gebieden!

Eleonore Seron
Juni 2007

Forum de l'article