U bent hier: Home  > De genderkloof

Weinig meisjes in studierichtingen informatica

De grote verdwijntruc

We horen en lezen het overal: op school liggen de slaagpercentages van meisjes hoger dan die van jongens, en ondertussen is er geen enkele studierichting meer waar geen meisjes te vinden zijn. Maar de meest prestigieuze studierichtingen van het hoger onderwijs, met name de wetenschappen, blijven overwegend mannelijk. Waar zitten dan al die begaafde meisjes? Welke verdwijntruc wordt hier toegepast en wie of wat is daar verantwoordelijk voor? Speciaal voor leerkrachten licht ADA enkele antwoorden toe.

Als in sectoren van nieuwe technologieën de ondervertegenwoordiging van vrouwen aangekaart wordt, dan is het antwoord steevast: "We vinden er geen", of: "We vinden er onvoldoende". En voor een stuk hebben die sectoren gelijk en voor een stuk ook weer niet, want 15% vrouwelijke informatici in België mag dan weinig lijken, in absoluut aantal vertegenwoordigt dit percentage toch zo’n tienduizend professionelen! Het percentage meisjes in informaticarichtingen op onze hogescholen en universiteiten bedraagt daarentegen slechts 10%.

De ondervertegenwoordiging van meisjes in wetenschappelijke en technische studierichtingen is echter niet typisch Belgisch. Ook in andere Westerse landen wordt hetzelfde fenomeen vastgesteld, al doen sommige landen het iets beter dan België. Voor een stuk omdat aan de hand van verschillende programma’s wordt gewerkt aan het aantrekken van meisjes tot de studies ingenieur, fysicus en informaticus (1). Maar om ons te beperken tot de Belgische cijfers, het moet gezegd dat er momenteel evenveel meisjes als jongens kiezen voor wiskunde en ondertussen meer meisjes dan jongens terug te vinden zijn in de studierichting biologie. Maar terwijl binnenkort 40% van onze architecten en scheikundigen een vrouw zal zijn, zal slechts 20% van onze ingenieurs en fysici dat zijn (2). In vergelijking met deze percentages, is en blijft het percentage van slechts 10% vrouwelijke informaticastudenten niet echt iets om over naar huis te schrijven, laat staan om over op te scheppen bij onze buurlanden.

De jeugd heeft zo zijn redenen…

De oorzaken van de ondervertegenwoordiging van meisjes in vooral technische studierichtingen zijn meervoudig, maar daarom niet onveranderlijk. Sommige oorzaken gaan terug tot de prille jeugd en de manier waarop jongens en meisjes ’anders’ gesocialiseerd worden (3). Onder andere via het speelgoed dat ze krijgen. Technische speelgoed, van plastic betonwagens tot spelconsoles, blijven nog altijd overwegend in jongenshanden (4). Ook de beeldvorming speelt een rol. Zo bestaat het beeld van ’mannelijke’ beroepen en van ’vrouwelijke’ beroepen. Beelden die bij gebrek aan voldoende rolmodellen adolescenten beïnvloeden in hun studiekeuze en carrièreperspectieven. Keuzes die ze uitgerekend moeten maken in een periode van hun leven waarin seksuele identiteit heel belangrijk is (5).

Ook wie professioneel met jongeren bezig is, zoals leerkrachten, professoren en studiebegeleiders, is niet altijd vrij van een aantal verwachtingspatronen. Het denken in geslachtsstereotypen of een beperkte kennis van de arbeidsmarkt of onwetendheid over de concrete invulling van sommige beroepen, kan ook een rol spelen en van invloed zijn op adolescenten die voor een studiekeuze staan. Maar als meisjes in een bepaalde richting kunnen worden geduwd die traditioneel is en bewust of onbewust afleidt van andere richtingen, dan ligt het voor de hand dat professionelen ook perfect voor het omgekeerde kunnen zorgen. Dit is voor meisjes nieuwe horizonten openen, nieuwe dromen en nieuwe ervaringen die evengoed gelijke tred houden met hun kwaliteiten en aspiraties.

In het mannelijke bastion

Hogescholen en universiteiten zijn ook niet helemaal vrij te pleiten van enige beïnvloeding. Afhankelijk van het imago dat ze zich aanmeten kunnen ze meisjes aantrekken dan wel afstoten. Overwegend mannelijk wetenschappelijk of onderwijzend personeel heeft weinig aantrekkingskracht op meisjes. Ook informatiebrochures van hogescholen en universiteiten kunnen beter. Aandacht voor de leesbaarheid van het vormingsaanbod en de zichtbaarheid van de carrièreperspectieven, is hier troef.

Maar hiermee is de kous nog lang niet af. Wie eenmaal meisjes heeft aangetrokken tot traditioneel ’mannelijke’ wetenschappelijke richtingen, moet ze er ook kunnen houden. Dat vereist een mentaliteit waarin ook meisjes zich welkom voelen. Seksisme afdoen als een vorm van humor of als kleine misplaatste opmerkingen is uit den boze, om uiteraard nog maar te zwijgen van ongewenste intimiteiten. Als er een klimaat heerst waar seksisme wordt getolereerd, is de kans immers groot dat meisjes afhaken en zelfs de meest gemotiveerde meisjes ontmoedigd geraken.

Om meisjes te houden, is het van belang dat de instelling zich openlijk uitspreekt tegen dergelijk gedrag, ongeacht of dit gedrag uitgaat van de studentenpopulatie zelf dan wel van het onderwijzend personeel.

Verder kunnen ook mentorinitiatieven en een uitdrukkelijke ondersteuning van de aanwezigheid van meisjes alleen maar positieve effecten hebben. Studierichtingen die van hun strikt mannelijk imago afgeraken, trekken immers onvermijdelijk nieuwe studenten aan.

Ook u kan helpen

Het ADA Netwerk engageert zich om de komende maanden nog dieper in te gaan op de ondervertegenwoordiging van meisjes in de hogere informaticaopleidingen. Door de verschillende obstakels die meisjes tegenkomen op hun weg verder te analyseren, wenst ADA uiteindelijk tot een reeks van goede praktijken te komen die van nut zijn voor middelbare en hoge scholen.

Eléonore Seron
maart 2005

^Paginatop^

Forum de l'article