U bent hier: Home  > De genderkloof

Hoe ziet een informaticus m/v er eigenlijk uit?

Waarom zijn er zo weinig meisjes in de informaticarichtingen? Het beroep oefent weinig aantrekkingskracht uit op meisjes, maar eigenlijk komt het stereotiepe beeld van de informaticus m/v niet overeen met de werkelijkheid. Ada’s beroepsfiches tonen hoe divers informaticaberoepen zijn, en doen meisjes zin krijgen in informatica.

Het is inmiddels een cliché: de bètawetenschappelijke richtingen, inclusief de informatica, trekken onvoldoende studenten aan, en vooral heel weinig meisjes (1). De geringe belangstelling van meisjes voor informatica wordt verklaard door allerlei kleine zaken in het socialiseringsproces van meisjes en jongens (2). Verwachtingen binnen het gezin, maar ook sociale verwachtingen van leerkrachten op school, dringen als het ware bepaalde keuzes op en zo wordt op subtiele wijze de attitude, de belangstelling en het gedrag van meisjes en jongens geconditioneerd.

Bij de afwijzing van informatica speelt het beeld dat jongeren, hun ouders en zelfs hun leerkrachten hebben van het beroep een doorslaggevende rol. Sterker nog, één van de redenen voor het beperkte aantal inschrijvingen in wetenschappelijke richtingen is het gebrek aan een duidelijk beeld van dit beroep...

De informatica wordt gezien als mannelijk, wiskundig en… misantroop

Het beeld van informatica is stereotiep: technologie, en informatica in het bijzonder, wordt beschouwd als een mannelijke discipline; de computer is verstoken van emoties en biedt een uitweg uit de realiteit. De informaticus is een adolescent, een "hacker", die nachtenlang aan zijn PC gekluisterd zit en zijn onbevredigde verlangens uitleeft in een digitaal universum (3). De programmeur is bezeten door het raderwerk van de machine en gespecialiseerd in netwerken en systemen; hij besteedt er al zijn tijd aan, herleidt zijn sociaal leven tot een minimum en verwaarloost zijn gezin als hij volwassen wordt, omdat hij genoeg heeft aan zijn computerpartner. Bovendien koestert hij het verlangen de wereld te controleren via deze interface, een bron van macht. Dit karikaturale beeld van de informaticus-hacker is noch voor jongens, noch voor meisjes erg aantrekkelijk (4).

Voor meisjes is de identificatie met dit beeld nog moeilijker want ze moeten ook een sterk rollenpatroon doorbreken: de moderne maatschappij is ook vandaag nog gebaseerd op een geslachtsgebonden rolverdeling. Vrouwen worden verantwoordelijk gesteld voor het privé-leven, de communicatie, de interpersoonlijke verhoudingen. Het onvolledige beeld van de informaticus-hacker valt voor de maatschappij niet echt te verzoenen met wat men van meisjes verwacht.

Een veelvoud aan informaticaberoepen

Het type van de informaticus-hacker komt wel voor, maar is bij lange na niet representatief voor de meerderheid van informatici. Dit beeld mag dus niet veralgemeend worden of toegepast op de vele andere beroepen die met ICT samenhangen. Het zijn beroepen die om veelzijdige vaardigheden vragen en daarom meer bekendheid verdienen.

Informatica is aanwezig in heel wat sectoren, en niet allemaal hangen ze per definitie samen met pure informatica. Natuurlijk bestaan er programmeurs die een groot deel van hun tijd voor hun machine "code zitten te schrijven" en vaak zijn het liefhebbers van technologie, logica en wiskunde, vakken waarop meisjes trouwens goede studieresultaten behalen. In andere -vaak nieuwe en onbekende- beroepen wordt de nadruk op transversale vaardigheden gelegd en vormt informatica een instrument, in plaats van een doel op zich (5).

Naast de zogenaamde "harde kern"-beroepen, die een diepgaande informaticakennis vragen, zijn er "nieuwe beroepen" waarbij informaticavaardigheden hand in hand gaan met andere vaardigheden, zoals zin voor analyse, management, organisatie en communicatie. Ook teamwork is in deze nieuwe beroepen een must, vooral voor de jobs rond het internet.

Talrijke beroepen worden vandaag ook "beïnvloed" door informatica: informatica is er complementair aan de kerntaken van een bepaalde functie, bijvoorbeeld in banken of bibliotheken (6). Op de arbeidsmarkt is er een grote vraag naar deze nieuwe combinatie van kennis, wat niet altijd wordt weerspiegeld in het studieaanbod van de scholen. Er zijn dan ook beroepen waarvoor er nog steeds geen specifieke opleiding bestaat, zoals het beroep van ERP consultant (m/v) (7), een op de arbeidsmarkt sterk gevraagd beroep.

Een veelvoud aan trajecten

Ook de professionele en opleidingstrajecten van informaticabeoefenaar/ster/s zijn erg divers. Een groot deel van de ICT-banen wordt vandaag ingenomen door mensen met niet-technische diploma’s (management, menswetenschappen). Vooral heel wat vrouwelijke ICT-specialisten zijn afkomstig uit niet-informatica-opleidingen (8). Professionele heroriëntatie komt in de informaticawereld heel vaak voor. Wie kiest voor een informaticaberoep is geïnteresseerd in het stabiele statuut, de vertrouwdheid met de job en de goede carrièremogelijkheden, maar ook in de inhoud van het werk zelf: de creativiteit, de uitdagingen en het permanente leerproces (9). Deze kenmerken komen jammer genoeg zelden aan bod in het opleidingsaanbod van de scholen. Scholen bieden vaak een onvolledig en clichématig beeld van wetenschappelijke beroepen, maar langzamerhand komt daar verandering in.

Na een beetje rondsurfen op de Ada-website is de schimmige wereld van ICT-beroepen al heel wat helderder en toegankelijker. Maar aangezien de meeste informatie over ICT-beroepen door oriëntatieambtenaars, leerkrachten en via opendeurdagen van scholen wordt verstrekt, doet Ada een inspanning om hen aan te moedigen de nadruk te leggen op het de diversiteit van informaticaberoepen en de diverse jobinhoud en vaardigheden die ermee samenhangen.

Eléonore Seron
Oktober 2004

Forum de l'article