U bent hier: Home  > Acties & instrumenten  > Ada’s acties

ADA-mascotte seksestereotiep of toppunt van vrouwelijke verbeelding?

Feeërieke bij winnaar ADA-mascottewedstrijd

Eind vorig jaar schreef ADA een mascottewedstrijd uit om het thema "Vrouwen in IT" een gezicht te geven. Meer dan 100 mannen en vrouwen, jongens en meisjes namen de uitdaging aan en bezorgden ADA een mascotte. De figuur van een feeërieke informaticabij kaapte op 22 januari 2004 de hoofdprijs weg. Maar terwijl de jury in deze fee het toppunt van vrouwelijke verbeelding zag, vonden veel publieksleden dit figuurtje seksestereotiep. Wie heeft gelijk?

Winnaar van de ADA-mascottewedstrijd werd een vrouwelijke figuur met de vleugels van een fee en de voelsprieten van een insect, eentje met een computer op de rug en een klavier in handbereik. Ze heeft rood haar, draagt een bril en heeft een paars kleed aan en blote schouders en benen. Aan het klassieke schoonheidsideaal beantwoordt ze niet. Daarvoor zijn haar benen iets te zwaar. Maar lelijk is ze niet. Naar haar leeftijd hebben we het raden.

Winnaar ADA-Mascotte. Ontwerp van Sandrine Calonne.

Toy for boys

Voor de jury van de ADA-mascottewedstrijd, samengesteld uit elf vrouwen en één man, bleek de mascotte ontworpen door Sandrine Calonne (1) het meest te beantwoorden aan de vooropgestelde criteria. De figuur moest uitdrukking geven aan de participatie van vrouwen aan de nieuwe informatie- en communicatietechnologieën (ICT). Een participatie die weliswaar geringer is dan die van mannen, maar daarom niet onbestaand. Want ook al telt België slechts 15% vrouwelijke informatici, het aantal vrouwen dat gebruikt maakt van informatica ligt stukken hoger (2).

Het beeld dat informatica ’mannelijk’ is, klopt niet meer. Het heeft ook nooit geklopt. Denken we maar aan enkele van onze voormoeders zoals Grace Hopper, uitvindster van de programmeertaal COBOL en Ada Lovelace, eerste vrouwelijke programmeur. Niettemin blijven velen informatica zien als een "toy for boys" (3). Als een speeltje, gedrenkt in de mannelijke verbeelding van videospelletjes waar mannen stereotiep de actie voeren en vrouwen wachten tot ze veroverd worden.

Stereotiep

"Een fee! Hoe is het mogelijk!" riepen een aantal mensen, vrouwen en mannen, na afloop van de prijsuitreiking. "Stereotieper kan haast niet. Zo’n beeld verkoop je nooit. Bedrijven hebben geen fee nodig." Op onze vraag wat bedrijven dan wel nodig hebben, luidde het antwoord: "Alleszins iets veel actiever dan een fee en stukken zwaarder op de hand, niet iemand die elk moment weg kan vliegen. Een fee? Het is zo kinderachtig."

Luisterden we echter naar de argumentatie van de jury (overwegend vrouwen) dan hoorden we totaal iets anders. "Niets stereotiep aan. Een fee staat voor vrijheid, intelligentie, ondernemingszin, toekomstvisie, inlevingsvermogen, dynamisme, communicatie en snelheid." Kortom, één voor één kwaliteiten die vrouwen best kunnen gebruiken als ze zich met informatica bezighouden. Net als mannen trouwens.

Is hier sprake van een botsing tussen twee verschillende werelden? Het lijkt er inderdaad op. Meer in het bijzonder: een botsing tussen een vrouwelijke wereld van verbeelding en een mannelijke. Een vrouwelijke bevolkt door feeën als Tinkelbel, barbies en schoonheidsspecialistes als rolmodel, en een mannelijke verbeelding bevolkt door rolmodellen als Peter Pan, Action Man en toestellen als Game Boy.

Verbeeldingen m/v

Niet iedereen kijkt op dezelfde manier naar een beeld, zo leren ons tal van onderzoeken (4). Veel hangt af van de groep waartoe we behoren (man of vrouw, jong of oud, allochtoon of autochtoon, enz.). Maar ook van de vreugdes en pijnen die we reeds in ons leven hebben ervaren, persoonlijk of bij anderen. Kortom, elk beeld passeert bij ieder van ons langs een filter van hoogst persoonlijke tot collectieve herinneringen. Zo kan een beeld bij de één vreugde oproepen en bij anderen pijn, choquerend zijn voor de één en voor anderen helemaal niet (5). Een typisch voorbeeld hiervan is het beeld van schaars geklede vrouwen in reclame. Voor de meeste (hetero)mannen een aangenaam beeld, voor veel vrouwen een bron van ergernis.

Het is onmogelijk te zeggen wie er gelijk heeft. Net zomin als kan worden gezegd welke verbeelding de juiste is, de mannelijke of de vrouwelijke. Ons voorbeeld van schaars geklede vrouwen in reclame stipt het reeds aan: er bestaat niet zoiets als de ’juiste’ verbeelding. Er bestaan enkel verbeeldingen die door meerdere mensen worden gedeeld, zo die tussen overwegend mannen en die tussen overwegend vrouwen. En dit van kindsbeen af. Of we het prettig vinden of niet, de verbeelding van de meeste meisjes gaat uit naar feeën en prinsessen, die van jongens naar cowboy’s en indianen. En de ene verbeelding is niet beter dan de andere. Maar dit aanvaarden, zo blijkt ook uit deze mascottewedstrijd, is veel makkelijker gezegd dan gedaan. Om de vrouwelijke verbeelding op hetzelfde niveau te tillen als de mannelijke, daar is inspanning voor nodig en een grote luisterbereidheid.

Of zoals een vrouwelijk jurylid het zei: "Ik ben blij aan de jurering te hebben deelgenomen. Feeën hebben mij als kind nooit aangesproken. Ik speelde liever cowboy en indiaan. Ik had dus verschrikkelijk moeite met veel van de mascotte-inzendingen. Ze vertoonden bijna allemaal een fee! Maar door te luisteren naar de andere juryleden heb ik geleerd dat je ook respect kan hebben voor de verbeelding van anderen. Voor mij zijn feeën niet langer onbenullige wezentjes. Ze zijn actief, intelligent, snel, doortastend, dynamisch, communicatief... Enfin, alles waarmee ik me kan identificeren. En bij nader inzien, zelfs meer dan met Action Man!"

Corine Van Hellemont
maart 2004

Forum de l'article