U bent hier: Home Beroepen & opleidingen Aan het werk! Rechten en plichten als loontrekkende Arbeidsrecht

Arbeidsrecht

• wat is een arbeidsovereenkomst?
• soorten overeenkomsten
• einde van een overeenkomst
• opzeggingstermijn
• opzeggingsvergoeding

Wat is een arbeidsovereenkomst?

De arbeidsovereenkomst is de overeenkomst waarbij een werknemer, zich ertoe verbindt tegen loon arbeid te verrichten voor een andere werkgever. De arbeidsovereenkomst wordt gekenmerkt door de ondergeschiktheid van de werknemer tegenover de werkgever. De werknemer stelt immers zijn werkkracht ter beschikking van de werkgever onder wiens gezag hij staat.

Soorten overeenkomsten

Er bestaan verscheidene soorten van arbeidsovereenkomsten :

• in functie van de aard van de arbeid
• in functie van de duur
• overeenkomst voor duidelijk omschreven werk
• vervangingsovereenkomst

Arbeidsovereenkomst in functie van de aard van de arbeid

• de arbeidsovereenkomst voor werklieden
• de arbeidsovereenkomst voor bedienden
• de arbeidsovereenkomst voor handelsvertegenwoordigers

Arbeidsvereenkomst in functie van de duur

• overeenkomst voor onbepaalde duur:
  • er is geen enkele beperking van de duur
  • hoeft niet schriftelijk, maar is wel gebruikelijk
  • opzegtermijn eerste 5 jaar: 6 weken voor werknemer, 3 maanden voor werkgever
  • meestal proefperiode van 6 maanden
• overeenkomst voor bepaalde duur:
  • wordt gesloten voor een bepaald aantal dagen, maanden of jaren
  • het ogenblik waarop het contract eindigt is reeds van bij de aanvang door beide partijen gekend
  • is niet eenzijdig opzegbaar

Arbeidsovereenkomst voor duidelijk omschreven werk

Deze overeenkomst eindigt automatisch bij de voltooiing van het werk waarvoor de werknemer in dienst werd genomen. Bijvoorbeeld voor het sorteren van fruit, voor de bietenoogst of voor het opstellen van een jaarboek. Het werk moet wel nauwkeurig omschreven zijn.

Vervangingsovereenkomst

Deze overeenkomst wordt gesloten voor de vervanging van een werknemer waarvan de uitvoering van de arbeidsovereenkomst is geschorst. In dit uitzonderlijk geval kan worden afgeweken van de bepalingen betreffende de duur van de overeenkomst en de opzeggingstermijn, zodanig dat de overeenkomst kan eindigen bij de terugkeer van de vervangen persoon. De duur van de overeenkomst mag wel de twee jaar niet overschrijden.

Einde van een overeenkomst

• beëindigingswijzen
• onmiddellijke beëindiging om dringende reden
• beëindiging met opzegging
• beperking van het recht van ontslag
• handeling gelijkgesteld met verbreking

Beëindigingswijzen

De overeenkomst eindigt:

• door afloop van de termijn
• door de voltooiing van het werk waarvoor de overeenkomst werd gesloten
• door de wil van een van de partijen
• door de dood van de werknemer
• door overmacht met definitieve gevolgen

Onmiddellijke beëindiging om een dringende reden

• zowel werknemer als werkgever kunnen een einde maken aan de overeenkomst om een dringende reden
• het oordeel wordt aan de rechter overgelaten
• onder dringende reden wordt verstaan: elke ernstige tekortkoming die elke professionele samenwerking tussen werkgever en werknemer onmiddellijk en definitief onmogelijk maakt
• de te vervullen formaliteiten dienen gevolgd te worden: binnen de 3 dagen na voorvallen van het feit, de reden moet binnen 3 dagen na ontslag schriftelijk zijn doorgegeven, de reden moet bewezen worden

Beëindiging met opzegging

• de overeenkomst voor onbepaalde tijd kan door elke partij beëindigd worden
• de kennisgeving van de opzegging dient het begin en de duur van de opzeggingstermijn te vermelden.

De opzegging gebeurt:

• ofwel bij een aangetekende brief die uitwerking heeft de derde werkdag na de verzending
• ofwel bij gerechtsdeurwaarderexploot
• ofwel door afgifte

De werknemer kan ook opzeggen door overhandiging van een brief aan de werkgever die zijn opzegging vermeldt. De werkgever ondertekent het dubbel voor ontvangst.
Bij verbreking van de arbeidsovereenkomst zonder opzegging of met een te korte opzeggingstermijn, heeft de benadeelde partij recht op een vergoeding die gelijk is aan het lopend loon dat overeenstemt met de duur van de opzeggingstermijn, ofwel met het gedeelte daarvan dat niet werd nageleefd.

Beperking van het recht van ontslag

In bepaalde omstandigheden en t.a.v. sommige categorieën van werknemers zijn er in de wet beperkingen voorzien op het recht van de werkgever te ontslaan, ondermeer voor:

• de werknemers in militaire dienst of in dienst als gewetensbezwaarde;
• de zwangere werkneemster
• de leden (alsook de niet-verkozen kandidaten) van de ondernemingsraad en van het comité voor preventie en bescherming op het werk
• de werknemers die lid zijn van een provincieraad, een federatieraad, een gemeenteraad of een OCMW-raad
• de begunstigden van een loopbaanonderbreking
• de begunstigde van een betaald educatief verlof
• alle werklieden via de regeling van willekeurig ontslag

Handeling gelijkgesteld met verbreking

Zelfs zonder uitdrukkelijk ontslag kunnen bepaalde handelingen van een partij zodanig de arbeidsvoorwaarden wijzigen dat dit gelijkstaat met een onmiddellijke verbreking van de arbeidsovereenkomst. Zijn door de rechtspraak erkendAls handelingen die gelijkwaardig zijn met verbreking:

• in hoofde van de werknemer: een niet gerechtvaardigde afwezigheid van meerdere dagen zonder verwittiging
• in hoofde van de werkgever: een belangrijke eenzijdige wijziging van een essentiële voorwaarde van de arbeidsovereenkomst, zoals arbeidstijd, functie, enz.

Opzeggingstermijn

De opzeggingstermijn verschilt naargelang het gaat om een arbeider of een bediende.

Voor de bedienden:

Opzeggingsvergoeding

• de partij die de overeenkomst zonder dringende reden verbreekt, zonder een opzeggingstermijn na te leven, of met een ontoereikende opzeggingstermijn, is aan de andere partij een vergoeding verschuldigd, dit is de opzeggingsvergoeding
• de vergoeding is gelijk aan het loon dat overeenstemt met de duur van de opzeggingstermijn die normaal moest in acht genomen worden (of die gelijk is aan het verschil tussen de betekende opzegging en de verschuldigde opzegging). Daarbij wordt rekening gehouden met zaken als: maaltijdcheques, privégebruik van bedrijfsvoertuig, eindejaarspremie, dubbel vakantiegeld,….