U bent hier: Home  > Acties & instrumenten  > Andere acties  > Ada over de informatiemaatschappij

VN Wereldtop over de Informatiesamenleving (1)

Civiele samenleving misnoegd over WSIS onderhandelingen

Het eerste deel van de VN Wereldtop over de Informatiesamenleving (WSIS) vond eind vorig jaar plaats in Genève. Rond de tafel zaten afgevaardigden van regeringen, de privé-sector en de civiele gemeenschap (NGO’s, academici,...). Bedoeling was om een gemeenschappelijke visie te formuleren over de ’informatiesamenleving’. Teveel meningsverschillen zorgden er echter voor dat de civiele samenleving de onderhandelingen vroegtijdig verliet. In deze eerste WSIS-aflevering zetten we voor u de belangrijkste verschillen in visie op een rij.

De VN Wereldtop legde teveel nadruk op investeringen in infrastructuur, intellectuele eigendomsrechten, informatieveiligheid en internet-controlemechanismen. De civiele samenleving trok zich terug uit de onderhandelingen en formuleerde haar eigen visietekst : "De opbouw van informatiesamenlevingen op mensenmaat".

In deze eerste WSIS-aflevering zetten we voor u de belangrijkste verschillen op een rij, tussen enerzijds de visie van de civiele gemeenschap op de informatiesamenleving en die van bedrijven en regeringen.

Verschillende visies van de informatiesamenleving

De snelle ontwikkeling van informatietechnologie zorgde voor een verplaatsing van de productie naar lage loonlanden en opende een nieuwe wereldmarkt voor diensten en hoogtechnologische consumptieproducten. Het politieke establishment doopte de nieuwe samenleving "informatiesamenleving", en beloofde de overgang van industrieel routinewerk naar uitdagende ’informatiejobs’. Volgens de VN verloopt ook de strijd tegen armoede en sociale, economische en politieke ongelijkheid via de internetsnelweg en een door privé-ondernemingen uitgebouwde telecommunicatie-infrastructuur. Regeringen en bedrijven zijn ervan overtuigd dat de opname in de ’Globale Informatiesamenleving’ de sleutel-op-de-deur is voor de uitzichtloze situatie van de armste landen.

De Civiele Gemeenschap denkt er anders over. Ngo’s, communautaire media, academici, vakbonden, afgevaardigden van inheemse volkeren en van mensenrechten-, vrouwen- en jongerenbewegingen, zien het hele WSIS gebeuren als een oefening in ’mooipraterij’ en een strategie om het neoliberale communicatiemodel tot elke hoek van de aardbol te laten doordringen. Privatisering en deregulering van de telecommunicatiesector leverde tot nu toe immers enkel winst op voor de privé sector, en de beloofde subsidies voor sociale doeleinden bleven uit. De Civiele Gemeenschap is teleurgesteld, omdat de VN de privé-sector toelaat het ontwikkelingsdebat te gebruiken voor het uitbreiden van de wereldmarkt voor technologische producten en voor het dicteren van gunstige investeringsvoorwaarden in ontwikkelingslanden.

Privatisering van de Digitale Kloof en technologie als wondermiddel

Alle WSIS ’partners’ zijn het erover eens dat de uitbouw van infrastructuur voor internet en telecommunicatie voordelen brengt op vlak van onderwijs, gezondheid, ontwikkeling en democratie. Technologie is volgens de civiele gemeenschap echter een middel en geen doel op zich. Toegang tot technologische infrastructuur leidt niet automatisch tot sociale, culturele en economische ontwikkeling, ook het sociale gebruik van ICT op het vlak van kennis, culturele diversiteit en creativiteit is van belang. Bovendien is de ’businessoplossing’ voor de uitbreiding van de telecommunicatie-infrastructuur tegenstrijdig met de WSIS doelstelling "iedereen op het net": marktgestuurde investeringen verzekeren geenszins de ’toegang van allen’, maar van ’al wie het kan betalen’.

Intellectuele eigendomsrechten versus gemeenschappelijk erfgoed

Hoog op de officiële WSIS agenda staat de uitbreiding van intellectuele eigendomsrechten die via copyright, patenten, licenties, handelsgeheimen en gedeponeerde merknamen de economische waarde van informatie en immateriële activa moet veilig stellen. Volgens de privé-sector en de regeringen uit het Noorden kan alleen een goede regelgeving tegen het kopiëren van uitvindingen, ideeën, symbolen en creaties de technologische innovatie bevorderen.

De civiele gemeenschap verdedigt een radicaal tegengestelde visie. Creaties en ideeën kunnen niet zomaar tot de individuele eigendom van personen of multinationale ondernemingen behoren. ’Uitvindingen’ zijn steeds gebaseerd op overgeleverde kennis en cultuur en behoren zo tot het gemeenschappelijke erfgoed van de mensheid. Het regime van intellectuele eigendomsrechten heeft bovendien geleid tot een situatie waarin kennis en creatie in handen komt van machtige monopolies (zoals bv. Microsoft). De burgergemeenschap ijvert voor het ontwikkelen van een nieuw rechtsregime, waarin informatie niet wordt gezien als een commercieel maar een publiek goed, gebaseerd op het principe van gemeenschappelijk erfgoed.

Commercialisering en controle van het internet

Het internet, ooit aangekondigd als het grootste publieke forum van vrijemeningsuiting, is steeds vaker het voorwerp van commercialisering en van complexe controlesystemen, die de pluraliteit van informatie in gevaar brengen en de privacy bedreigen. Hoewel ’de strijd tegen het cyberterrorisme’ oorspronkelijk niet in het WSIS ontwerp was opgenomen, lukte het de VS toch om verhoogde beveiliging van datasystemen en communicatienetwerken op de agenda te plaatsen. Uitbreiding van de strafwetgeving en van de controle van domeinnamen en IP adressen zijn nu in de officiële WSIS documenten opgenomen.

De civiele gemeenschap is bezorgd over deze ’militarisering’ van communicatie en vreest voor een steeds verdere uitholling van de reeds zwakke wetgeving rond privacy en bescherming van persoonlijke gegevens. Verdere stappen op het vlak van de internetcontrole zullen volgens de burgerorganisaties niet leiden tot grotere veiligheid of vrede, maar tot regelrechte censuur en het schenden van het recht op vrijemeningsuiting.

Mediacontrole en mediaconcentratie

De concentratie van de media in de handen van slechts enkele mediareuzen (AOL-Time Warner, Vivendi-Universal, Disney, Bertelsmann, News Corporatione..) is één van de meest ingrijpende evoluties op het vlak van informatie en communicatie. Mediagiganten strijken enorme winsten op en hun kanalen behartigen de belangen van de bezittende klasse. De massamedia worden ook steeds homogener en verkopen consumisme aan de mensen en mensen aan adverteerders. Informatie wordt al te vaak verward met fictie, infotainment is de manier om consensus te bereiken en om een informerend debat uit de weg te gaan. Voor veel mensen is de toegang tot onafhankelijke mediakanalen en alternatieve visies op economie en politiek volledig afgesneden.

WSIS blijft echter opvallend stil rond dit thema. De civiele gemeenschap wil een democratisch debat openen over de regeling van het medialandschap. Ze is ervan overtuigd dat commercieel gerunde media niet noodzakelijk ’beter’ of ’natuurlijker’ zijn dan door de overheid gestuurde mediakanalen, want net als in autoritaire samenlevingen waken machtige media-eigenaars over de ideologische inhoud van de massamedia. De burgergemeenschap vraagt de VN een systeem van mediaregulering in het leven te roepen dat begaan is met de belangen van brede bevolkingslagen en niet met die van rijke multinationale ondernemingen.

Bron: Inter Press Service & CRIS Papers

Lize De Clercq
februari 2004

Forum de l'article